Zəngəzur dəhlizi nə zaman AÇILACAQ? - 2024-cü ilin sonuna qədər...

Zəngəzur dəhlizinin açılışı ilə bağlı dəqiq bir tarix vermək çətin olsa da, bu mövzu hazırda Azərbaycan və Ermənistan arasında regional nəqliyyat və kommunikasiya yollarının açılması üzrə danışıqların və beynəlxalq əlaqələrin mərkəzindədir. Zəngəzur dəhlizi Azərbaycanı Naxçıvan Muxtar Respublikası ilə birləşdirəcək və regional iqtisadiyyata və ticarətə müsbət təsir göstərə bilər. Bu dəhlizin açılması regional iqtisadiyyata, ticarətə və geosiyasi vəziyyətə əhəmiyyətli təsir göstərəcək.

Zəngəzur dəhlizinin açılması əsasən Azərbaycan və Ermənistan arasında olan siyasi və diplomatik danışıqlardan asılıdır. 2020-ci ilin noyabrında imzalanmış atəşkəs razılaşması bu dəhlizin açılmasını nəzərdə tutsa da, praktiki reallaşma üçün tərəflər arasında əlavə razılaşmalar və müzakirələr tələb olunur.

Regionda Rusiyanın və digər böyük güclərin rolu və maraqları da Zəngəzur dəhlizinin açılmasında mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Bu maraqların uzlaşdırılması prosesin sürətlənməsinə və ya ləngiməsinə səbəb ola bilər. Zəngəzur dəhlizinin açılması üçün həm Azərbaycan, həm də Ermənistan ərazilərində infrastrukturun qurulması və təkmilləşdirilməsi vacibdir. Bu da zaman tələb edən bir prosesdir.

Rusiya regionda sülhün və sabitliyin qorunmasında əsas vasitəçi rolunu oynayır. Rusiya həmçinin Zəngəzur dəhlizinin açılmasını dəstəkləyir və bu prosesə nəzarət edir. Türkiyə Azərbaycanın əsas müttəfiqi olaraq Zəngəzur dəhlizinin açılmasını dəstəkləyir və regionda iqtisadi və strateji maraqlarını güdür. İran və Gürcüstan da bu prosesə maraqlıdır, çünki dəhlizin açılması onların da regional nəqliyyat və ticarət imkanlarına təsir edəcək.

Qısamüddətli Proqnoz (1-2 il):

Əgər siyasi və diplomatik proseslər sürətlə irəliləyərsə, Zəngəzur dəhlizinin açılışı 2024-cü ilin sonuna qədər baş verə bilər. Bu, regional və beynəlxalq maraqların uzlaşdırılması və infrastruktur layihələrinin tez bir zamanda həyata keçirilməsi ilə mümkün ola bilər.

Ortamüddətli Proqnoz (3-5 il):

Əgər proseslər daha çox zaman tələb edərsə və əlavə müzakirələr və infrastruktur layihələri üçün vaxt lazım gələrsə, Zəngəzur dəhlizinin açılışı 2026-2027-ci illərə qədər uzana bilər.

Zəngəzur dəhlizinin açılışı həm regional, həm də beynəlxalq siyasətə bağlı olan mürəkkəb bir prosesdir. Dəhlizin nə zaman açılacağını dəqiq proqnozlaşdırmaq çətindir, lakin hazırkı proseslər və danışıqlar nəzərə alınaraq, yaxın bir neçə il ərzində açılması mümkündür. Bununla belə, daha dəqiq məlumatları rəsmi mənbələrdən və Azərbaycan və Ermənistan arasında olan danışıqların nəticələrindən əldə etmək mümkündür.

Zəngəzur dəhlizinin açılması Azərbaycan və Ermənistan arasında davam edən siyasi və diplomatik proseslərdən asılıdır, lakin görünən odur ki, Ermənistan bu prosesi ləngitmək istəyir. Ötən gün Prezident Administrasiyasının Xarici siyasət məsələləri şöbəsinin müdiri, Azərbaycan Prezidentinin köməkçisi Hikmət Hacıyev “Avropa Siyasi İcmasının Londonda keçirilən görüşü çərçivəsində Ermənistanla Azərbaycan arasında görüşün keçirilməsi nəzərdə tutulurdu. Bu, baş tutacaqmı?”, - sualını cavablandırarkən bildirib ki, Böyük Britaniya tərəfindən ev sahibi olaraq eyni formatlı görüş təklif olunurdu. Amma Ermənistan tərəfi bundan imtina etdi. Bu isə Ermənistanın həm sülh prosesini, həm də Zəngəzur dəhlizinin açılmasını ləngitmək istədiyinin bariz nümunəsidir. 

Amma hər bir halda davam edən danışıqlar müsbət nəticələnərsə, qısamüddətli perspektivlərdə dəhlizin açılması mümkündür. Bununla belə, ortamüddətli perspektivlərdə də dəhlizin açılması ehtimalı yüksəkdir. Regional və beynəlxalq maraqların uzlaşdırılması, infrastruktur layihələrinin tamamlanması və tərəflər arasında davamlı əməkdaşlıq bu prosesə mühüm təsir edəcək.

Aqil Qarayev