Uşaqlara sosial medianın qadağan edilməsi onları zərərdən qoruyacaqmı?

Avstraliya hökuməti 16 yaşdan kiçik uşaqların sosial media platformalarına girişini qadağan edən yeni qanun layihəsini təqdim edib. Bu, dünyada tətbiq edilən ən yüksək yaş məhdudiyyətidir. Bu addım valideynlərin uşaqların kiber zorakılığa, fırıldaqlara və böyüklərə aid məzmuna məruz qalması ilə bağlı narahatlıqlarına cavab olaraq atılıb. Hazırda bir çox ölkə oxşar məhdudiyyətlər tətbiq edir və ya bu cür addımları nəzərdən keçirir.

News24.az azərtac-a istinadla xəbər verir ki, qanunun dəqiq hansı platformalara şamil ediləcəyi hələ açıqlanmayıb. Lakin məlumatlara görə, “Snapchat”, “TikTok” və X kimi istifadəçilərə məzmun yerləşdirməyə və digər istifadəçilərlə qarşılıqlı əlaqədə olmağa imkan verən platformalar bu məhdudiyyətə daxil ediləcək. Sosial media şirkətləri 16 yaşdan kiçik uşaqların qeydiyyatını məhdudlaşdırmaq üçün “ağıllı tədbirlər” görmədikləri təqdirdə 49,5 milyon ABŞ dollarına (təxminən 32 milyon ABŞ dolları) qədər cərimələnə bilərlər.

Məhdudiyyətlər bəzi valideynlər tərəfindən müsbət qarşılanıb. Onlar bu tədbirin uşaqlarını zərərli məzmundan və kiber zorakılıqdan qoruyacağını düşünürlər. Bununla belə, bir çox tədqiqatçı bu yanaşmanın effektivliyinə şübhə edir. Onlarla tədqiqatçı oktyabr ayında Avstraliya hökumətinə məktub yazaraq, belə məhdudiyyətlərin təsirinin elmi sübutlara əsaslanmadığını qeyd ediblər. Məktubda vurğulanıb ki, onlayn risklərin aradan qaldırılması üçün daha nüanslı və sübuta əsaslanan yanaşma tələb olunur.

Mövcud tədqiqatların nəticələri qarışıqdır. 2023-cü ildə ABŞ Milli Elmlər, Mühəndislik və Tibb Akademiyaları tərəfindən dərc olunan hesabatda sosial medianın yeniyetmələrin sağlamlığına potensial zərərli təsir göstərə biləcəyi bildirilsə də, əhali səviyyəsində mənfi təsirlərin baş verdiyini təsdiqləyən kifayət qədər sübutun olmadığı vurğulanıb. Hesabat, yaş məhdudiyyətləri və ümumi qadağalar əvəzinə, sosial media platformalarının şəffaflığını artırmaq və onlayn sui-istifadə ilə mübarizə aparmaq üçün yeni standartlar tətbiq etməyi tövsiyə edib.

Avstraliya bu istiqamətdə addım atan yeganə ölkə deyil. 2023-cü ildə Fransa 15 yaşdan kiçik uşaqların valideyn razılığı olmadan sosial mediaya qoşulmasını qadağan edən qanun qəbul edib, lakin qanun hələ tətbiq olunmayıb. ABŞ-ın Florida ştatı 14 yaşdan kiçik uşaqlar üçün sosial media hesablarını qadağan edən qanun layihəsini qəbul etsə də, bu addım ifadə azadlığı ilə bağlı narahatlıqlar səbəbindən məhkəmədə müzakirə olunur. Norveç isə oktyabr ayında sosial mediadan istifadə üçün minimum yaş həddini 13-dən 15-ə qaldıracağını elan edib.

Avstraliya və digər ölkələrin tətbiq etdiyi sosial media məhdudiyyətləri uşaqların kiber zorakılıq və zərərli məzmundan qorunması məqsədi daşıyır. Lakin mövcud elmi sübutlar belə məhdudiyyətlərin effektivliyini tam təsdiq etmir. Tədqiqatçılar onlayn risklərlə mübarizə aparmaq üçün daha əhatəli və sübuta əsaslanan yanaşmaların tələb olunduğunu bildirirlər. Bununla yanaşı, sosial media şirkətlərinin şəffaflıq və təhlükəsizlik standartlarının artırılması ehtiyacı da aktuallığını qoruyur.