Niyə bir-iki çips yeyib dayanmaq olmur?

Əksər insanlar duzlu yeməkləri daha çox sevir.

Bu isə zamanla orqanizmdə asılılıq yaradır.

Bəs görəsən bunlara səbəb nədir?

News24.az xəbər verir ki, bu suallara "Gazeta.ru" ilə söhbətində pediatrik endokrinoloq və dietoloq Daria Xaykina cavab verib.

"Heç düşünmüsünüzmü ki, duz niyə belə asılılıq yaradır? Məsələn, bir paket çips. Bir-iki çipsi yeyib dayandırmaq demək olar ki, mümkün deyil. "Mən hamısını yemək istəyirəm", - deyə Xaykina bildirib.

Onun sözlərinə görə, duz orqanizmin əsas ehtiyacıdır. Duzda (NaCl) su-duz balansının qorunması, sinir impulslarının ötürülməsi və əzələlərin normal işləməsi üçün lazım olan bir element olan natrium var. Natrium qan təzyiqini tənzimləyir və qida maddələrinin hüceyrələrə daşınmasında iştirak edir. Natrium çatışmazlığı zəifliyə, başgicəllənməyə, çaşqınlığa səbəb ola bilər - və bədən sizi duzlu bir şey yeməyə "sövq etmək" üçün əlindən gələni edəcək.

"Ancaq orqanizmdə həyati funksiyaları qorumaq üçün çox az duza ehtiyacımız var. Gündə təxminən 1,5 q natrium lazımdır ki, bu da təxminən 3,8 q duza (NaCl) bərabərdir. Bununla belə, ÜST hipertoniya, insult və ürək-damar xəstəlikləri riskini azaltmaq üçün gündə 5 q duzu (təxminən bir çay qaşığı) keçməməyi tövsiyə edir. Duz demək olar ki, bütün qida məhsullarında olur, buna görə də orta hesabla bir insan gündə 9-12 q duz istehlak edir, lakin bu, hamısı deyil.

Həkim duzun asılılıq yaratdığını qeyd edib. "The Journal of Neuroscience" jurnalında dərc edilən bir araşdırma göstərib ki, duz nikotin və ya kokainə bənzər asılılıq yarada bilər. Uzun müddət duzsuz pəhriz saxlayan insanlar duzlu qidaları "qeyri-adi dadlı" adlandırırlar. Bu nə ilə bağlıdır?

"Duzlu yemək yeyəndə beynin dopamin sistemi aktivləşir - şəkər, cinsi əlaqə və ya oyunla aktivləşdirilən eyni sistem. Bu, xoş emosiyalar oyadır", - Xaykina izah edib.

Həmçinin, o deyir ki, əgər xroniki stressiniz varsa, daha çox duz istehlak edə bilərsiniz. Yüksək səviyyədə kortizol (stress hormonu) duzlu qidalara olan həvəsi artırır. Bunun səbəbi, duzun hipotalamus-hipofiz-adrenal oxunun fəaliyyətini azaltmağa kömək edir və bununla da stresə reaksiyanı bir qədər azaldır.

"Maraqlıdır ki, 2020-ci ildə siçanlar üzərində aparılan təcrübələr göstərib ki, duz istehlakı narahatlıq səviyyəsini azaldır. İnsanlarda oxşar təsirlər hələ tam təsdiqini tapmayıb, lakin 2011-ci ildən bəri xroniki stress və artan duz istehlakı arasında əlaqə qurulub", - deyə həkim əlavə edib.

O qeyd edib ki, duz təkcə yeməyin dadını yaxşılaşdırmır, həm də yağ tərkibini maskalayır və iştahı artırır. Duz və yağın birləşməsi ən çox asılılıq yaradan qidalardan biridir. Bu, bir ovuc duzlu çipsi və ya kartof qızartmasından sonra dayanmaqda çətinlik çəkdiyimizi izah edir. Bundan əlavə, yüksək duzluluq toxluq reseptorlarının həssaslığını azaldır - siz tox olanda belə yeməyə davam edirsiniz.

"Duzlu qidalara məhəbbət şıltaqlıq deyil, fizioloji və neyrokimyəvi proseslərin nəticəsidir. Amma yadda saxlamaq lazımdır: bütün yaxşı şeylər kimi, duz da normada olmalıdır. Əgər sizdə daim duzlu qidalara həvəs hiss edirsinizsə, qanda natriumun səviyyəsini yoxlamağa və bunun arxasında stress və ya yorğunluğun olub-olmadığını nəzərə almağa dəyər", - deyə mütəxəssis fikrini yekunlaşdırıb./baku.ws