Pandemiya dövründə ictimai nəqliyyat üçün qaydalar MÜƏYYƏNLƏŞDİ

İctimai nəqliyyatda koronavirus infeksiyasının (COVİD-19) profilaktikasına dair metodiki göstərişlər təsdiqlənib.

News24.az-ın  məlumatına görə, sənəd ictimai nəqliyyat işçilərinin və sərnişinlərin sağlamlığının qorunması məqsədi ilə koronavirus (COVID-19) infeksiyasının hazırda olan elmi araşdırma faktlarına əsaslanaraq tərtib olunub.
Mövcud olan məlumatlara əsasən COVID-19 infeksiyası insanlar arasında birbaşa hava-damcı yolu ilə və ya dolayı yolla kontaminasiya olunmuş səthlərə toxunduqdan sonra əlləri ağız boşluğu, gözlərə, buruna və s. toxunduqda ötürülür.
Bir çox hallarda yoluxmuş insanlarda xəstəliyin gedişatında yüngül simptomlar müşahidə edilir, lakin yaşlı və/və ya yanaşı xəstəliyi olan yoluxmuş insanlarda kəskin ağırlaşmalar müşahidə olunur.
Xəstəliyin profilaktik tədbirlərinə əl gigiyenası, sosial məsafənin saxlanması, gözlərə, ağız boşluğuna, buruna toxunulmaması və tənəffüs gigiyenası aid edilir. 

İctimai yerlərdə ortaq istifadə edilən səthlərin mütəmadi təmizlənməsi və dezinfeksiya edilməsi xəstəliyə yoluxma riskini azaldır.

Ümumi göstərişlər:

Aşağıdakılar təmin edilməlidir:
• Sərnişindaşımanın fasiləsizliyinin təmini uçun vəzifələrin paylanması və onların həyata keçirilməsi üçün iş yerində və evdən işləmə üçün müvafiq şəraitin yaradılması
olduqca vacibdir;
• İşçi heyətin nəzərinə şəxsi gigiyena tədbirləri haqqında məlumat çatdırılmalıdır;
• İşəgötürən tərəfindən işçilər qoruyucu vasitələr və dezinfeksiyaedici ləvazimatlarla
(70%-li spirt tərkibli gel və ya məhlul) mütəmadi təmin edilməlidir;
• İnfeksiyanın yayılmasının profilaktikasına dair məlumatların və maarifləndirici materialların elektron tablolar, nəqliyyat vasitələrində quraşdırılmış planşetlər vasitəsilə sərnişinlərə çatdırılması təmin edilməlidir;
• Dayanacaqlarda, yeraltı nəqliyyatın platformalarında və nəqliyyat vasitələrində nəqliyyatdan mümkün qədər az istifadə edib piyada getməyi təşviq edən plakatlar və
videomonitorlarda maarifləndirici təşviqat materialları yerləşdirilməlidir;
• Bilet kassalarının, ödəməterminallarının qarşısında, nəqliyyat vasitəsini gözləyərkən
və yola düşdükdə/metro stansiyalarına daxil olduqda tibbi maska taxmaları tələb
olunmalı və məsafə saxlamaları üçün nəqliyyat vasitələrinin gözləmə
məntəqələrində - yerdə/platformalarda və s. müvafiq işarələnmə aparılmalıdır;
• Sərnişinlərləsürücünün fiziki təmasının istisna edilməsi üçün nəqliyyat vasitələrində
kabina olmadıqda onların arasında şəffaf arakəsmələr quraşdırılmalıdır;
• Şəhərdaxili taksilərdən istifadəedən müştərilər yalnız arxa oturacaqlarda otura bilər;
• Taksi sürücüsü ilə arxadakı oturacaqların arası şəffaf, hava keçirməyən arakəsmələrlə
ayrılmalıdır;
• Bütün ictimai nəqliyyat vasitələrinin, o cümlədən taksilərin içərisinin havası vaxtaşırı
dəyişdirilməli, fasilələr zamanı dezinfeksiya işləri aparılmalıdır;
• Sürücülər bir yerə yığışmamalı və öz aralarında sosial məsafənin saxlanılması tapşırılmalıdır. Sürücülər arasında təmaslar minimuma endirilməlidir.
Təmizlik və dezinfeksiya işləri:
• Həyata keçirilən təmizlik-dezinfeksiya işləri səthlərin xüsusiyyətləri, təmizlik- dezinfeksiya qaydaları nəzərə alınmaqla və müxtəlif təmizlik vasitələrindən istifadə
etməklə aparılır. Təmizlik-dezinfeksiya işləri növbəyə çıxdıqda və sonda tam olaraq,
hər iki saatdan bir sərnişinlərin tez-tez toxunduğu səthlərdə icra olunmalıdır.
Təmizlik-dezinfeksiya işləri həyata keçirilərkən
aşağıdakı ardıcıllığa riayət edilməlidir:
• Mexaniki təmizlik: quru çirklər və tullantılar səthlərdən və məkandan uzaqlaşdırılır;
• Təmizləmə isti su və lazımi hallarda yuyucu vasitələrdən istifadə etməklə həyata
keçirilir;
• Durulama: istifadə edilmiş yuyucu vasitə qalıqlarının səthdən tamamilə uzaqlaşdırılması məqsədilə isti sudan istifadəedilir;
• Dezinfeksiya: istifadəsinəicazə verilən dezinfeksiyaedici maddələr istifadə təlimatına uyğun olaraq tətbiq edilir;
• Dezinfeksiyadan sonra durulama: bu mərhələdə içmək üçün yararlı sudan istifadə
edilir.
Dezinfeksiyaedici maddələrdən istifadə zamanı diqqət yetirilməli məqamlar:
• İstifadə təlimatında qeyd edilmiş yararlılıq müddəti və istifadə qaydası mütləq nəzərə alınmalıdır;
• Lazım olan konsentrasiyadan (qatılıq) artıq istifadəedilməməlidir;
• Digər şəxslərin yanlış istifadəsinin qarşısını almaq məqsədilə dezinfeksiyaedici məhlul hazırlandıqdan sonra qablaşdırma üzərində tərkibi və hazırlanma tarixi barədə qeyd yazılmalıdır;
• Dezinfeksiya işlərinin aparılması tezliyi planlaşdırılmalıdır;
• Dezinfeksiya işlərini həyata keçirən işçi heyəti xüsusi qoruyucu vasitələrlə (əlcək,
maska və s.) mütləq təmin edilməlidir;
• Dezinfeksiya işlərinin həyata keçirildiyi sahə bu işlər başa çatdıqdan sonra havalandırılmalıdır;
• Dezinfeksiyaedici maddələrin istifadə təlimatında qeyd edilən səth üzərində tövsiyə olunan qalma müddətinə ciddi riayət edilməlidir.
Dezinfeksiya edilməsi vacib olan sahələr və tövsiyə edilən dezinfeksiya maddələri:
• Giriş-çıxışlardakı ayaqaltlıqlar (xlor tərkibli məhlul və ya digər);
• Qapı və qapı tutacaqları (spirt tərkibli məhlul və yadigər);
• Tutacaqlar (spirt tərkibli məhlul və ya digər);
• Döşəmələr/platformalar (xlor tərkibli məhlul və ya digər);
• Ödəniş terminalları (spirt tərkibli məhlul və ya digər);
• Eskalatorlar və onların tutacaqları (spirt tərkibli məhlul və ya digər);
• İctimai nəqliyyatın pəncərələri (spirt tərkibli məhlul və ya digər).
İşçi heyətin şəxsi gigiyenası: 
Əllərin gigiyenasına dair tövsiyələr:
• Əllərinizi axar su ilə isladın və sabunu əllərinizəsürtün;
• Əllərinizi sabunla birlikdə ovuşdurun. Barmaqların və dırnaqların arasını yaxşı sabunlayın;
• Sabunlu əllərinizi ən azı 20 saniyə ovuşdurun;
• Əllərinizi axar suyun altında mükəmməl durulayın;
• Əllərinizi təmiz salfetlərlə qurudun;
• Sabun və ya su istifadəsi mümkün olmadıqda, etanol (spirt) tərkibli dezinfeksiyaedici məhlullardan istifadə edin.
Tibbi maskalardan ümumi istifadə qaydaları:
• Maskalar ağız və burun nahiyəsini səliqəli örtməklə, üz və maska arasındakı boşluqları minimuma endirmək şərti ilətaxılmalıdır;
• İstifadə zamanı maskanın ağızla təmasda olan hissəsinə toxunmaqolmaz;
• Maska çıxarılan zaman müvafiq texnikaya əməl edilməlidir (maskanın ön hissəsinə
toxunmaq olmaz, arxa hissəsindəki ipləri vasitəsiləçıxarılmalıdır);
• Maskanı çıxardıqdan sonra əllər spirtlə təmizlənməli, yaxud sabun və su ilətəmiz
yuyulmalıdır;
• Maska çirkləndikdə və ya nəmləndikdə dəyişdirilməsi vacibdir;
• Birdəfəlik maskalardan təkrar istifadəedilməsi qəti qadağandır;
• Birdəfəlik maskalar istifadəsindən sonra tibbi tullantı kimi ləğv edilməlidir.
 
İşçi heyətin müayinəsi: 
• İş zamanı özündə COVİD-19-a spesifik olan əlamət(ləri) hiss edən işçi (qızdırma,
quru öskürək, nəfəs darlığı, ishal və s.) dərhal işini dayandırmalı, tibbi maska ilə
təmin olunaraq qapalı otaqda izolyasiya edilməlidir. Həmin şəxsə tibbi xidmətin
göstərilməsi üçün 103 TTTY müraciət edilməlidir;
• İşə gəlməzdən əvvəl özündə COVİD-19-a spesifik olan əlamət(ləri) hiss edən işçi
(qızdırma, quru öskürək, nəfəs darlığı, ishal və s.) rəhbərinə xəbər verərək evdə
izolyasiya olunmalıdır və tibbi xidmətin təmin olunması məqsədi ilə 103 TTTY
müraciət etməlidir;
• Xəstəlik əlaməti olan işçinin iş yeri dezinfeksiya edilməlidir;
• Həmin işçidə laborator üsul ilə COVID-19 təsdiqləndiyi halda, onunla sıx təmasda
olan əməkdaşlardan test götürülməli və cavabları aşkarlanana qədər onlar evdə
izolyasiya olunmalıdır.