Prezidentdən tarixi məqamlarla bağlı yol xəritəsi- ŞƏRH

 “Prezident mətbuat konfransındakı çıxışı zamanı hansı tarixi məqamlarla bağlı olduqca önəmli yol xəritəsini bizlərin qarşısına qoydu? Prezidentin  -  “Biz bu gün, ümumiyyətlə, Dağlıq Qarabağ ifadəsini də işlətməməliyik. Qarabağ aranlı-dağlı Azərbaycanın ayrılmaz hissəsidir” – bəyanatı, kifayət qədər dərin və ciddi məqamdır”. 

News24.az xəbər verir ki, bunu politoloq Zaur Məmmədov bildirib.
Onun sözlərinə görə, bu bəyanatda Prezident tamamilə haqlı olaraq Dağlıq Qarabağ termininin qondarma termin olduğunu qeyd edir: “Terminin tarixinə də nəzər salarkən aydın şəkildə belə bir qənaətə gələ bilərik ki, “Dağlıq Qarabağ” sözü Azərbaycan ərazilərinin işğalı üçün yol xəritəsi rolunu oynamalı idi”.

Tarixə ekskurs edən politoloq bildirir ki, 1923-cü il iyulun 7-də SSR rəhbərliyinin  qərarı ilə  heç bir tarixi əsas olmadan Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikasının tərkibində   Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti yaradıldı. 1991-ci il noyabrın 26-da Azərbaycan Respublikası parlamentinin qərarı ilə Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti ləğv olunub. Həmin gün müstəqil Azərbaycan parlamentinin qərarı ilə həm 1923-cü il iyulun 7-də Azərbaycan Sovetləri Mərkəzi İcraiyyə Komitəsinin qəbul etdiyi dekret, həm də 1981-ci il iyunun 16-da Azərbaycan SSR Ali Sovetinin qəbul etdiyi "Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti haqqında" qanun qüvvədən salınıb: “Belə olan təqdirdə Dağlıq Qarabağ terminin artıq qüvvədən düşdüyü, bu ərazilərin digər ərazilər kimi unitar Azərbaycan dövlətinin eyni statusa, hüquqa malik olan torpaqları olduğu şübhəsizdir. Digər tərəfdən biz Azərbaycan və Ermənistan arasında olan münaqişədən danışarkən münaqişənin əslində “təkcə Qarabağla  kifayətlənmədiyinin,  Ermənistanın Azərbaycana torpaq iddiaları əsasında olduğunu qeyd etməliyik. Ermənistanın istər Qazax – Tovuza, istər Naxçıvan və Zəngəzura, istərsə də digər Azərbaycan torpaqlarına hələ də qalmaqda olan ərazi iddiaları bunun bir sübutudur. Deməli, politoloqlar və ekspertlər münaqişə haqqında çıxış edərkən bunu Dağlıq Qarabağ münaqişəsi kimi qələmə verməməlidirlər”. 
 
Politoloqun fikrincə, terminlər haqqında danışarkən, dünən Prezident çıxışı zamanı  tariximiz və gələcəyimiz üçün çox vacib digər bir məqama da toxundu: “Dövlət başçısı işğaldan azad edilmiş rayonların bir qismi haqqında “Şərqi Zəngəzur” terminindən istifadə etdi. Xatırlatmaq yerinə düşər ki, hələ bir neçə il öncə də Prezident İlham Əliyev İstanbulda Türkdilli ölkələrin dövlət başçılarının X Zirvə toplantısındakı nitqində də Zəngəzur məsələsini gündəmə gətirmiş və qeyd etmişdir ki,  vaxtilə türk dünyasının qədim və ayrılmaz hissəsi olan Zəngəzur bölgəsinin Azərbaycandan qopardılıb Ermənistana verilməsi nəticəsində türk dünyası arasında coğrafi bağlantı pozulub”.
 
Zaur Məmmədov onu da bildirib ki, Prezidentin “Şərqi Zəngəzurun işğaldan azad edilməsi” çıxışı bizi tarixə nəzər salmağa vadar edir: “1920 –ci ildə Cənubi Qafqazın yenidən Rusiyanın nəzarəti altına qayıtması regionda siyasi vəziyyəti dəyişdirdi. Sovet hökumətinin qurulmasından sonra Azərbaycan türklərindən ibarət tarixi ərazilər olan Dərələyəz, Göyçə, Zəngibasar mahalları Ermənistana, Borçalı mahalı isə Gürcüstana verildi. Ermənistan Sovet rəhbərliyi tərəfindən Azərbaycanın Qarabağ, Naxçıvan, Zəngəzur bölgələrinə iddialar irəli sürüldü. Moskva dərhal bu iddiaları dəstəklədi və Azərbaycanın kommunist rəhbərlərinə təzyiqlər güclənirdi. Azərbaycan rəhbərliyi Moskvanın təzyiqləri qarşısında davam gətirməyərək 1920-ci il noyabrın 30-da və dekabrın 1-də Zəngəzurun Ermənistana verilməsi haqda bəyanatlarla çıxış etdi.   Zəngəzurun Ermənistana verilməsi 1920-ci il noyabrın 30-da keçirilən Azərbaycan K/b/P MK Siyasi və Təşkilat bürolarının birgə iclasının qəbul etdiyi qərarı ilə həll olundu. Moskvanın diqtəsi altında Zəngəzur iki hissəyə bölündü. Nəticədə Zəngəzur qəzasının 6.742 kv. verstlik ərazisindən 3.105 kv. versti Azərbaycan SSR tərkibində qalmış, 3.637 kv. verstlik hissəsi isə Ermənistana verilmişdi”.
 
Politoloq bildirir ki, bununla da Prezident İlham Əliyevin  yuxarıda qeyd edilən çıxışı 3 məsələni aktual edir: “1.Ermənistanın 1990 –cı illərdə Azərbaycan torpaqlarını işğalı haqqında danışarkən, Qarabağla yanaşı Şərqi Zəngəzurun qeyd olunmasının zəruriliyi. 2.Şərqi Zəngəzur deməklə, Zəngəzurun Ermənistanda olan Qərb hissəsinin qanunsuz olaraq bu dövlətə verilməsini. 3. Bundan sonra artıq Dağlıq Qarabağ terminin istifadəsinin məqbul olmadığını, belə bir terminin tarixi baxımdan və indiki reallıqlar baxımından düzgün olmadığını”.