Bu dünyadan bir Heydər Əliyev keçdi

Zaman bəziləri üçün unutqanlığın adıdır; amma haqqında "keçmiş zaman"da danışarkən qəribə hisslər keçirdiyin insanlar var. Heydər Əliyev də bu adlardan biridir. Dünyasını dəyişdiyi vaxtdan 22 il keçib, amma o, yaddaşımızda dik duruşlu əzəmət, bir iz, bir mövqe kimi yaşamağa davam edir. Bəzi liderlər məqamları ilə, bəziləri əməlləri ilə xatırlanır... Lakin Heydər Əliyev haqqında bu gün həm əməlləri, həm də geridə qoyduğu böyük dövlət xadimliyi ilə danışılır.

Onu anlamaq həm də Azərbaycanın 20-ci əsrdə yaşadıqlarını anlamağı gərəkdirir. Çünki Əliyev sadəcə siyasətçi deyildi; o, xalqının ən qaranlıq dövrlərində ortaya çıxan və dövlətin yenidən nəfəs almasına imkan verən bir memar idi. O, hətta Sovet sistemində belə soyuqqanlı bir strategiya ilə vurmadan-qırmadan, üsyan etmədən yüksələn, Azərbaycan düşüncə tərzi yaratmağı bacaran nadir liderlərdən biri idi. Ümumiyyətlə, emosiyalar siyasətdə çox müzakirə olunur, lakin dövlət qurmaq üstad işdir. Məhz bu məqamda Əliyev ən parlaq şəkildə özünü büruzə verir.

Sovet İttifaqının dağılmasından sonra Azərbaycan böyük qeyri-müəyyənlik içində olanda , Heydər Əliyev geri döndü və əslində təkcə bir hökumətə deyil, həm də bir millətə istiqamət verdi. Bu gün qürurla "Azərbaycan dövləti" adlandırılan struktur onun qoyduğu təməl üzərində dayanır. Onun imzası hələ də neft müqavilələrindən tutmuş xarici siyasətdə güc balansına, diaspora üçün vizyonundan dövlətin institusionallaşmasına qədər bir çox sahələrdə hiss olunur.

Əlbəttə ki, hər bir lider kimi, onun da mübahisəli aspektləri var idi; siyasətdə tənqid qaçılmazdır. Amma kim nə deyirsə desin, Əliyevin etdiyi ən vacib şey Azərbaycanı dağılmış bölgədən çıxarıb güclü dövlətçiliklə ayağa qaldırmaq idi. Bu gün Bakının işıqları, yüksələn binalar, inkişaf edən iqtisadiyyat, beynəlxalq səhnədə artan təsir... Bunların heç birini ondan ayrıca təsəvvür etmək olmaz.

Heydər Əliyevin dünyasını dəyişməsindən illər keçsə də, onun "Dövlət birinci yerdədir" sözləri hələ də Azərbaycan siyasətinin mərkəzində qalır. Dünya dəyişib, tarazlıqlar dəyişib, güc xəritələri yenidən çəkilib; Lakin Əliyevin qeyd etdiyi yol xəritəsi ölkənin rəsmi kompası olaraq qalır. Bu, hər bir liderin miras almağa layiq olduğu bir miras deyil.

Liderlik sadəcə kresloda oturmaqla bitmir; bu, xalqın yaddaşında qoyduğunuz izlə bağlıdır. Bəziləri vəzifəsindən gedən kimi unudulur; digərləri isə ölümündən illər sonra belə xatırlanır. Heydər Əliyev 22 il əvvəl vəfat etdi... Amma əslində o, heç vaxt həqiqətən getmədi. Çünki bəzi insanlar vəfatından sonra da yaşamağa davam edirlər. Onların nəfəsi artıq tarixin səhifələrində deyil, millətinin qəlbində döyünür.

Bu gün Azərbaycana baxanda, onun geridə qoyduğu mirası görmək üçün dərin təhlilə ehtiyac yoxdur. Dövlətin institusional strukturunda, xarici siyasətin sakit addımlarında, cəmiyyət daxilində birlik hissində və hətta Qarabağ qələbəsinə aparan uzun yolun daşlarında da Heydər Əliyevin səyləri göz qabağındadır. Bəzi liderlər gələcəyi görür, digərləri isə onu qurur. Əliyevi xüsusi edən şey bu idi: gələcəyi addım-addım toxuya bilməsi.

Ölümünün 22-ci ildönümündə "Bu dünyadan bir Heydər Əliyev keçdi" deyəndə, sadəcə hörmətimizi bildirməkdən daha çox onu ehtiramla, sevgiylə anırıq. Biz bir lideri, bir zəkanı, bir mirası xatırlayırıq. Bəzi insanlar iz qoyur... O, bir milləti geridə qoyub.

Hakan Dikmen, Türkiyəli jurnalist