İsti ya soyuq - Hansı daha çox can alır?

Hər yay biz ekstremal istilərin ölümcül və tamamilə real təhlükəsi barədə xəbər eşidirik. Lakin görünür ki, qış soyuğunun nəticələrinə daha çox diqqət yetirməliyik. Tədqiqatçılar müəyyən ediblər ki, son 25 ildə temperaturla bağlı bütün ölümlərin 65%-i soyuq, yalnız 35%-i isə isti hava şəraitindən qaynaqlanıb.

News24.az xəbər verir ki, araşdırmanın nəticələri “Daxili Tibb Annalları” jurnalında dərc olunub.

Araşdırmanın baş müəllifi, Massaçusets Universitetinin Brigham Ürək və Damar İnstitutu əməkdaşı Şadi Aboxaşem nəticələrin mahiyyətini izah edib. Onun sözlərinə görə, həm istilik, həm də soyuq hər il ABŞ-da minlərlə insanın həyatına son qoymaqda davam edir və bu ölümlərin böyük hissəsinin qarşısını almaq mümkün olardı.

Aboxaşem bildirib ki, araşdırmanın əsas nəticəsi həm istinin, həm də soyuğun qarşısı alına biləcək ölümlərə səbəb olmağa davam etməsidir və bu ölümlər əhali arasında bərabər şəkildə paylanmır. 65 yaşdan yuxarı şəxslər, kişilər və ispano-amerikalı olmayan qaradərililər həm isti, həm də soyuq hava şəraitindən ən yüksək risklə üzləşirlər. Bu tendensiya 25 il ərzində stabil qalıb ki, bu da ən həssas qrupların xüsusi qorunmaya ehtiyac duyduğunu göstərir.

Bu araşdırma yeni yanaşma təqdim edir, çünki əvvəlki çoxlu işlər temperatur təsirləri ilə bağlı yalnız proqnozlara və ya ekoloji modellərə əsaslanırdı və istiliklə soyuğu çox vaxt ayrıca qiymətləndirirdi. Yeni tədqiqat isə ABŞ-da 25 il ərzində müşahidə olunan real məlumatlardan istifadə edir və həm istinin, həm də soyuğun təsirilə baş verən ölümləri birlikdə, yaş, cins və irqi/etnik mənsubiyyət üzrə təhlil edir. Bu yanaşma kimlərin daha çox təsirləndiyini və ən böyük fərqlərin harada göründüyünü daha aydın göstərir.

Aboxaşemin fikrincə, iqlim dəyişikliyi səbəbindən istilik daha çox narahatlıq doğurur və diqqətə layiqdir. Lakin aparılan işin nəticələri və digər qlobal araşdırmalar göstərir ki, ümumilikdə soyuğun təsiri temperaturla bağlı ölümlərin daha böyük hissəsinə səbəb olur. Bu, əsasən, soyuqla əlaqəli ölümlərin çox vaxt ekstremal hava hadisələrində deyil, sadəcə sərin günlərdə baş verməsi və əksər halların birbaşa hipotermiya ilə deyil, xroniki xəstəliklərin kəskinləşməsi ilə bağlı olması ilə izah edilir.

Onun sözlərinə görə, diqqəti istilikdən soyuğa və ya əksinə çevirmək əvəzinə, səhiyyə sistemi hər iki təhlükəyə paralel şəkildə hazırlaşmalıdır.

Nəticələr gözlənilməz olubmu? Alim qeyd edir ki, yaşlı insanların yüksək risk qrupunda olacağı əvvəlcədən məlum idi, lakin kişilər və ispano-amerikalı olmayan qaradərililər arasında təsirin miqyası gözləniləndən daha böyük olub. Tədqiqatçıları həmçinin məlumatların zamanla bu qədər sabit qalması təəccübləndirib. Bu isə göstərir ki, temperaturla bağlı ölüm yalnız ekoloji məsələ deyil, həm də sosial bərabərlik problemidir.(Lent.az)