Niyə ABŞ-da daha çox uşaq ölür?

ABŞ-da uşaq ölümləri digər zəngin və inkişaf etmiş ölkələrlə müqayisədə xeyli yüksəkdir.

News24.az xəbər verir ki, JAMA Pediatrics jurnalında dərc olunan araşdırma bu "artıq ölümləri" hesablamağa çalışır. Niyə 19 yaşından kiçik uşaqlar oxşar ölkələrlə müqayisədə ABŞ-da daha çox ölüm təhlükəsi ilə üzləşirlər?

Araşdırmada hər il 20 min uşağın öldüyü təxmin edilir. Bu rəqəm ölkənin uşaq sağlamlığı üçün qaranlıq mənzərə yaradır.

Tədqiqat üçün 1999-2019-cu illər arasında ABŞ-dan kənar 16 ölkədə (Avstraliya, Kanada, Yaponiya və 13 Avropa ölkəsi) uşaqların ölüm nisbətləri hesablanıb. Bu göstəricilər eyni illərdə ABŞ-da uşaq ölümləri ilə müqayisə edilib.

Bildirilir ki, araşdırmada aşkar edilən bu fərq qismən ABŞ-da uşaq ölümünün yüksək olması ilə izah edilə bilər. Artıq ölüm hallarının yarıdan çoxunu 1 yaşa qədər olan körpələr təşkil edir.

1 yaşdan yuxarı uşaqlar üçün bu fərqi izah edə biləcək dörd amil diqqətə çatdırılır: odlu silah, intihar, narkotik və avtomobil qəzaları.

Eyni zamanda, Birləşmiş Ştatlar hər il 1000 diri doğuşa 5-dən çox körpə ölümü qeydə alır ki, bu da digər yüksək gəlirli ölkələrdəki göstəricilərdən xeyli yüksəkdir.

Birləşmiş Ştatlarda uşaq ölümünün qeyri-mütənasib olmasına bir neçə amil kömək edir. Bunlardan biri də digər inkişaf etmiş ölkələrlə müqayisədə qəfil körpə ölümü sindromunun, 1 yaşınadək körpənin gözlənilməz və səbəbsiz ölümünün nisbətən yüksək olmasıdır.

ABŞ-da hər il təxminən 2500 körpə bu xəstəlikdən ölür. Digəri, ABŞ-da körpələrin öldürülməsi nisbətinin Böyük Britaniya və ya Kanada kimi ölkələrlə müqayisədə nisbətən yüksək olmasıdır.

Birləşmiş Ştatlar və oxşar ölkələr arasında ən dramatik fərq silah sahibliyi səviyyəsidir ki, bu da “başqa ölkələrin əksəriyyəti üçün ağlasığmazdır”. ABŞ dünyada ən yüksək silah sahibliyinə sahibdir.

Silahlar ABŞ-da uşaqlar və yeniyetmələr arasında əsas ölüm səbəbidir. Bu ölümlərin əksəriyyəti qətllərdir.

Yeniyetmələr və gənclər arasında intihar ölümləri də artır: 2007-ci ildən 2021-ci ilə qədər ABŞ-da 10-24 yaş arası insanlar arasında intiharların sayı 62 faiz artıb.

ABŞ-da artan narkomaniya uşaq ölümünün nisbətən yüksək olmasında da rol oynayır. Keçən il nəşr olunan bir araşdırmaya görə, 2013-2021-ci illər arasında narkotiklə əlaqəli uşaq ölümləri 30 dəfədən çox artıb.

Günel Məlikzadə