Azərbaycanda birinci sinfə gedən uşaqların sayı azalıb - SƏBƏB NƏDİR?

Bu il I sinfə gedən uşaqların sayı keçən illə müqayisədə xeyli azalıb. Belə ki, 2024-2025-ci tədris ili üzrə I sinfə 132 261 uşaq qəbul olunduğu halda, 2023-2024-cü tədris ilində isə ölkənin ümumtəhsil məktəblərinin I sinfinə 137 862 uşaq gedib. 

Bəs bu azalmanın səbəbi nədir?

Məsələ ilə bağlı News24.az-a danışan təhsil eksperti Kamran Əsədov, qeyd edib ki, bu il I sinfə gedən uşaqların sayının keçən illə müqayisədə azalmasının bir neçə mümkün səbəbi var. Bu azalma demoqrafik, sosial-iqtisadi, təhsil və pandemiya sonrası amillərdən qaynaqlana bilər. O, bu, faktorları ətraflı təhlil edərək bildirib:

"Azalma demoqrafik proseslərlə bağlı ola bilər. Əgər 6-7 il əvvəl doğum nisbəti aşağı olubsa, bu, indi məktəbə gedən uşaqların sayına birbaşa təsir göstərir. Azərbaycanda son illərdə doğum səviyyəsi müxtəlif illər üzrə dəyişikliklər göstərmişdir, bu isə birbaşa təhsil sisteminə daxil olan uşaqların sayına təsir edir. Bu təbii proseslər hər il məktəbə gedən uşaqların sayında dalğalanmalara səbəb ola bilər.

COVID-19 pandemiyasının birbaşa və dolayı təsirləri də uşaqların məktəbə getmə yaşını dəyişdirə bilər. Pandemiya dövründə bir çox ailələr uşaqlarını məktəbə gec göndərməyə qərar verdilər və ya təhsilin formatında dəyişikliklər səbəbindən uşaqlar evdə təhsil almağa daha çox meylləndilər. Nəticədə bəzi uşaqlar bir il gec məktəbə başlaya bilər.

Eyni zamanda, son illərdə daxili və xarici miqrasiya hallarının artması I sinfə gedən uşaqların sayında azalmaya səbəb ola bilər. Bölgələrdən şəhərlərə və ya xarici ölkələrə köçən ailələrin sayı artıbsa, bu, bölgələrdə və ya müəyyən şəhərlərdə uşaqların sayında dəyişiklik yarada bilər. Xaricə köç edən ailələrin uşaqları artıq yerli məktəblərə daxil olmur.

Bəzi valideynlər dövlət məktəbləri əvəzinə özəl məktəbləri, evdə təhsil və ya fərdi təhsil formalarını seçə bilərlər. Azərbaycanda özəl məktəblərin sayının və nüfuzunun artması ilə bir çox ailələr özəl təhsil müəssisələrinə üstünlük verir. Bu da dövlət məktəblərinə gedən uşaqların sayını azalda bilər.

Sosial-iqtisadi vəziyyətin dəyişməsi də uşaqların sayına təsir göstərən əsas amillərdən biridir. Ailələrin sosial-iqtisadi şəraiti çətinləşdikdə və ya qeyri-sabit olduqda, bəzi valideynlər təhsilə və uşaqlarının məktəbə hazırlığına diqqəti azalda bilərlər. İqtisadi çətinliklər də uşaqların məktəbə başlama yaşını təsir edə bilər.

Valideynlərin bir qismi uşaqlarının məktəbə daha gec yaşda başlamasını istəyir. Bəzi ailələr uşaqlarının psixoloji və fiziki inkişafının məktəbə getmək üçün hələ tam hazır olmadığını düşünə bilər. Bu, müəyyən bölgələrdə və ailələrdə uşaqların məktəbə 6 yaşında deyil, 7 yaşında başlamasına səbəb ola bilər.

Məktəbə qəbul və qeydiyyat prosesində müəyyən dəyişikliklər də statistikalara təsir edə bilər. Elektron qeydiyyat sistemindəki dəyişikliklər, qeydiyyatın gecikməsi və ya texniki problemlər nəticəsində bəzi uşaqların vaxtında qeydiyyata alınmaması mümkün ola bilər. Nəticədə rəsmi statistikalarda azalma görünə bilər, lakin bu, real uşaq sayında dəyişiklik olmaya bilər.

Beləliklə, I sinfə gedən uşaqların sayının azalması əsasən demoqrafik və sosial-iqtisadi faktorlarla izah edirəm. Doğum nisbətindəki dəyişikliklər, pandemiyanın təsirləri, ailələrin miqrasiyası və alternativ təhsil formalarına keçid bu azalmanın səbəbləri arasında yer alır. Bununla yanaşı, qeydiyyat prosesindəki dəyişikliklər və ailələrin təhsilə gec başlamaq qərarları da bu statistikaya təsir edə bilər".

Günel Məlikzadə