Bu qadınlar ölüm riski ilə üz-üzə - Nə etməli?

Azərbaycanda ana ölümlərinin statistikası son illərdə narahatlıq doğurur.

News24.az Yenisabah.az-a istinadla xəbər verir ki, 2023-cü ildə hər 1000 diri doğulan uşaqdan 29,3-ü ana ölümü ilə nəticələnib. Bu rəqəm, əvvəlki il olan 14,7 ilə müqayisədə iki dəfə artaraq son 16 ilin ən yüksək göstəricisi olmuşdur. Ana ölümlərinə əsas səbəblər arasında ekstragenital patologiyalar (məsələn, ürək-damar problemləri, diabet, hipertenziv vəziyyətlər), qanaxma, infeksiyalar, və abort nəticəsində yaranan ağırlaşmalar yer alır. Ölümlər əsasən doğuşdan sonra dövründə qeydə alınır.

Hamilə qadınlarda ölüm riski bəzi ciddi tibbi vəziyyətlər və komplikasiyalar zamanı arta bilər. Bu vəziyyətlər həm ananın, həm də körpənin həyatı üçün təhlükəli ola bilər.

Aşağıda hamiləlik zamanı qadının ölüm riski daşıdığı əsas hallar göstərilib:

Preeklampsi: Yüksək qan təzyiqi, zülal itirilməsi (sidikdə zülalın olması) və bədənin şişməsi ilə müşahidə olunan ciddi bir vəziyyətdir. Müalicə edilmədikdə eklampsi inkişaf edə bilər, bu da qıcolmalar və beyin zədələnməsi riskini artırır. Təxirə salınmış müalicə həm ananın, həm də körpənin həyatı üçün ölümcül ola bilər.

Plasentanın vaxtından əvvəl ayrılması (abruptio placentae): Plasenta uşaqlıq divarından vaxtından əvvəl ayrıldıqda ağır qanaxma yaranır ki, bu da ana üçün həyati təhlükə yaradır.

Plasenta previa: Plasenta uşaqlıq ağzını tamamilə bağladıqda qanaxma riski artır.

Doğuşdan əvvəl və ya sonra qanaxma: Ağır qanaxmalar anemiya, şok və ölümə səbəb ola bilər.

Uşaqlıq yırtılması: Daha əvvəlki sezaryen və ya digər əməliyyatlar səbəbilə uşaqlıq divarının cırılması ciddi qanaxma və həyati təhlükə yaradır.

Amniotik maye emboliyası: Amniotik mayenin ananın qan damarlarına keçməsi ilə yaranır. Çox nadir, lakin çox təhlükəlidir.

Dərin damar trombozu və ya ağciyər emboliyası: Hamiləlik zamanı qan laxtalanma riski artır, bu da ağciyər emboliyası kimi həyati təhlükələrə səbəb ola bilər.

Sepsis (qan infeksiyası): Hamiləlik və ya doğuş zamanı yaranan infeksiyalar müalicə edilmədikdə ölümcül ola bilər.

Yoluxucu xəstəliklər: Məsələn, malyariya, HİV, hepatit, və ya Covid-19 kimi ağır infeksiyalar.

Sadalananlardan əlavə, ananın sağlamlıq problemləri də hamiləlik dövründə riskli durumların ortaya çıxmasına səbəb olur. Məsələn, şəkər xəstəliyi və ya ürək xəstəliyi olan şəxslərə nəzarət olunmazsa, hamiləlik zamanı həyati təhlükə yarana bilər. Böyrək çatışmazlığı və ya qaraciyər problemləri bu sıraya daxildir.