İsanı çarmıxa o çəkdi - Ponti Pilatın üzüyü tapıldı?

50 il əvvəl Qüdsdə edilən arxeoloji tapıntı bu gün də müzakirə olunmağa davam edir. Xristian Hz.İsanın çarmıxa çəkilərək edamına qərar verən və həyata keçirən Roma valisi Pontius Pilata aid olduğu düşünülən üzük yenidən gündəmdədir.

News24.az xəbər verir ki, Pontius Pilat, İsanın ehtimal olunan sağlığında Roma imperatoru Tiberius dövründə Roma İudeya vilayətinin beşinci qubernatoru vəzifəsində çalışıb. İsraildə 1968-1969-cu illər arasında qədim saray və qala olan Herodiumda aparılan qazıntılar zamanı aşkar edilən üzükdə yunan hərfləri ilə "Pilato" (ΠΙΛΑΤΟ) sözlərini ehtiva edən yazı var. Mis ərintisindən hazırlanmış üzükdə; Şərab saxlamaq üçün istifadə edilən böyük qab olan “krater” təsvir edilib. Sözügedən yazı kraterin ətrafında yerləşir və “Pilato”ya oxşar tək sözdən ibarətdir.

50 il əvvəl Yerusəlimdə tapılan üzük üzərində işlər hələ də davam edir.

İLK SÜBUT NƏDİR?

Bu maraqlı artefakt Herodun məzarında tapılan çoxlu əşyalardan biri idi, lakin arxeoloqlar son illərdə maraqlı yazını şərh etməyə çalışıblar. Bu üzük İsa Məsihi ölümə məhkum edən Ponti Pilat tərəfindən hazırlanıb? Son araşdırmalar Ponti Pilatın üzüyü ilə bağlı şübhələri artırır. Üzüyün tapılması tarixçilər və arxeoloqlar arasında böyük həyəcana, eləcə də fərziyyələrə səbəb olub. Çünki üzük İsanın dövründə Yəhudeyanın Roma valisi olan Pontius Pilatı konkret dəlillərlə birləşdirə bilən ilk fiziki əsər kimi görülüb. Ancaq yazının təfsiri bəzi mübahisələrə səbəb olub.

MÜZAKİRƏLƏR DAVAM EDİR

Bəzi alimlər üzüyün həqiqətən də Ponti Pilata məxsus orijinal artefakt olduğuna inanırlar. Bunun qubernator adına açıq bir istinad olduğu və sadə mis ərintisi quruluşunun adətən onun rütbəsindəki Roma məmurları tərəfindən taxılan üzüklərə uyğun olduğu deyilir. Buna qarşı çıxan bəzi elm adamları da üzüyün həqiqiliyinə şübhə ilə yanaşırlar. Onlara görə yazının Ponti Pilatla heç bir əlaqəsi yoxdur. Bu, digər insanlara və hətta anlayışlara istinad edən iki ayrı söz, "Pi" və "Lato" kimi də şərh edilə bilər. Üzüyün dizaynı və işlənməsinin Roma valilərinin üzükləri ilə uyğun gəlmədiyi də bildirilir.

RÜTBƏ SİMVOLU

Nəhayət, “Atiqot” elmi jurnalında dərc olunan yeni araşdırma üzüyün həqiqiliyini daha da mübahisəli edib. Bu araşdırmaya görə, kitabənin və üzüyün tərkibinin təhlili yazının başqa cür oxuna biləcəyi qənaətinə gəlir. Bu nəticəyə görə üzükdəki ifadələr karxana və ya daş kəsmə peşəsinə aid ola bilər. Bu təfsir Herodiumun arxeoloji tarixinə uyğundur, burada çalınma, karxanaçılıq və daş kəsmə ümumi fəaliyyət olub.

QÜDÜSLÜ DƏMİRÇİ HAZIRLADI

Arxeoloq Q.V.Tilmanın “Federalist” nəşrində yazdığına görə, həkk olunmuş yazı və mərkəzi motiv üzüyün rəsmi işarə, bir növ möhür olduğunu və rəsmi qərarların möhürlənməsi üçün istifadə edildiyini göstərir. Üzüyün təhlili onu göstərir ki, ehtimal ki, Yerusəlimdə bir dəmirçi tərəfindən hazırlanıb. Thielmanın ümumi ornamentləri və qiymətli daşların olmaması onun qubernator deyil. Roma qubernatoruna bənzər bir ada sahib bir şəxs ola biləcəyi fikrini gücləndirir. Digər tərəfdən, yüksək vəzifəli bir Roma valisinin yunancadan inzibati yazı kimi istifadə etməsinin çox qeyri-adi olacağı da bildirilir.

Günel Məlikzadə