“James Webb” kosmik teleskopu cırtdan planetlərin iqlimini müəyyən edir

Astronomlar Günəş sistemimizdən kənarda yerləşən iki uzaq kiçik planet üçün ən müfəssəl iqlim hesabatını hazırlayıblar. İlk analoji beynəlxalq tədqiqat zamanı 950 dərəcə Selsi temperaturda fırlanan isti qum buludları ilə örtülmüş cırtdan planetlərdəki ekstremal atmosfer şəraiti öyrənilib.

News24.az AZƏRTAC-a istinadla xəbər verir ki, NASA-nın “James Webb” kosmik teleskopundan (JWST) istifadə edən tədqiqatçılar bir cüt qəhvəyi cırtdanlar - planetlərdən daha kiçik, lakin ulduzlardan daha böyük kosmik cisimlər üzərində hava şəraitini müəyyən etmək üçün yola çıxıblar. Birlikdə WISE 1049AB olaraq adlandırılan bu qəhvəyi cırtdanlar təxminən 6 işıq ili uzaqlıqda yerləşir, onlar Yerə ən parlaq və yaxın obyektlərdir.

Komanda hər bir qəhvəyi cırtdanın atmosferini onların səthindən yayılan işıq dalğalarını ölçməklə izləyib, az və ya çox buludlu bölgələrdə temperatur dəyişikliyini qeydə alıb. Bu məlumatları işıq əyriləri vasitəsilə vizuallaşdıran astronomlar, həmçinin hər bir obyektdən gələn işıq parlaqlığının zamanla necə dəyişdiyini göstərən bir süjet - tam fırlanma əsnasında qəhvəyi cırtdanların havasının necə dəyişdiyinə dair ətraflı 3D təsvirini yarada biliblər.

Komanda, həmçinin hər bir obyektdən gələn işığın dalğa uzunluğuna görə necə dəyişdiyini, onların atmosferlərində suyun, metan və karbon qazlarının mövcudluğunu və kompleks qarşılıqlı təsirini nümayiş etdirib. İşıq spektrinin infraqırmızı hissəsini müşahidə edən JWST öz atmosferimiz tərəfindən bloklanan işığın dalğa uzunluqlarını da müşahidə edə bilir. Bu qabiliyyət kainatın, ulduzların əmələ gəlməsinin və Günəş sistemindən kənarda yerləşən qəhvəyi cırtdanlar kimi ekzoplanetlərin tədqiqində yeni üfüqlər açır.

Ən son araşdırma qəhvəyi cırtdanların yalnız bir tərəfdən atmosferlərinin statik şəkillərini çəkməklə məhdudlaşan əvvəlki tədqiqatlara əsaslanır. Tədqiqatçılar deyirlər ki, bu yanaşma məhduddur, çünki qəhvəyi cırtdanlar nisbətən tez fırlanır və onların havası zamanla çox dəyişə bilər.

Astronomların kəşfləri qəhvəyi cırtdanlar və digər uzaq göy cisimləri haqqında daha ətraflı araşdırmalara yol açacaq. Britaniya Kral Astronomiya Cəmiyyətinin aylıq bülletenində dərc olunan tədqiqatın nəticələri Edinburq Universiteti tərəfindən ABŞ-ın Virciniya Universiteti və dünyanın digər institutlarının alimləri ilə birgə açıqlanıb.

Astronomlar hesab edirlər ki, tədqiqat prosesində təkmilləşən texnikalar digər ulduzların ətrafında fırlanan, habelə yaşayış üçün əlverişli olan planetlərdə iqlim şəraitinin müəyyən edilməsinə imkan verə bilər.