Kriminal avtoritetlər Azərbaycanda necə YAYILIB? - Yeraltı dünyanın gizli MAFİYALARI

Azərbaycanda kriminal avtoritetlərin yayılması və inkişafı digər post-sovet ölkələrində olduğu kimi, mürəkkəb və çoxsahəli bir prosesdir. Bu prosesin tarixi və mövcud vəziyyəti müxtəlif amillərdən təsirlənmişdir. Azərbaycanda kriminal avtoritetlərin yayılması və təsirini anlamaq üçün əsas mərhələləri və səbəbləri nəzərdən keçirək.

Sovet dövründə Azərbaycanda kriminal avtoritetlər ümumilikdə SSRİ-də mövcud olan kriminal ierarxiyanın bir hissəsi idi. O dövrdə, kriminal fəaliyyətlər və məhbus dünyası arasında xüsusi "qanun oğruları" (воры в законе) kimi tanınan avtoritetlər mövcud idi. Bu dövrdə "qanun oğruları" arasında müəyyən qaydalar və prinsiplər vardı. Onlar kriminal dünyada yüksək nüfuza malik idilər və cəzaçəkmə müəssisələrində böyük təsir gücünə malik idilər.

Sovet İttifaqının dağılması və Azərbaycanın müstəqillik qazanması ilə birlikdə, ölkədə iqtisadi və siyasi dəyişikliklər baş verdi. Bu dəyişikliklər kriminal avtoritetlərin fəaliyyətlərinə və nüfuzuna yeni imkanlar yaratdı. Keçid dövründə iqtisadi çətinliklər, yoxsulluq və hüquq-mühafizə orqanlarının zəifliyi kriminal avtoritetlərin güclənməsinə səbəb oldu. Onlar tez-tez qeyri-qanuni fəaliyyətlərlə məşğul olur və müəyyən əraziləri nəzarət altında saxlayırdılar.

Qarabağ müharibəsi nəticəsində yaranan qaçqın və məcburi köçkün problemi, sosial problemləri və cinayətkarlığı artırdı. Bu vəziyyət kriminal avtoritetlərin fəaliyyət sahəsini genişləndirdi.

1990-cı illərdəki iqtisadi böhran, işsizlik və yoxsulluq, əhalinin bir hissəsini cinayət fəaliyyətlərinə yönəltmişdir. Kriminal avtoritetlər, bu vəziyyətdən istifadə edərək, müxtəlif iqtisadi sahələrdə təsir güclərini artırdılar. Narkotika, silah və digər qeyri-qanuni ticarət fəaliyyətləri, kriminal avtoritetlər üçün gəlir mənbəyi oldu. Onlar beynəlxalq şəbəkələrlə əlaqələr quraraq bu sahələrdə möhkəmləndilər.

Kriminal avtoritetlər cəmiyyətin müxtəlif təbəqələrinə təsir göstərərək müəyyən dərəcədə qorxu və hörmət qazanmışlar. Onlar sosial ədalətsizliklə mübarizə aparan "qəhrəmanlar" kimi də qəbul edilə bilər. Kriminal avtoritetlər biznes və iqtisadi fəaliyyətlərə təsir edərək qeyri-rəsmi vergi toplama, reketlik və digər yollarla gəlir əldə edirlər. Bu, ölkənin iqtisadi inkişafını və işgüzar mühiti mənfi təsir edir.

Bəzi hallarda, kriminal avtoritetlər, siyasi dairələrə təsir göstərərək, müəyyən qərarların qəbuluna müdaxilə edə bilərlər. Onların siyasi təsiri, korrupsiya və qeyri-şəffaflıq problemlərinə yol açır.

Müasir dövrdə kriminal avtoritetlərin fəaliyyəti daha çox gizli və müxtəlif yollarla həyata keçirilir. Hüquq-mühafizə orqanları kriminal avtoritetlərin fəaliyyətini məhdudlaşdırmaq üçün müxtəlif tədbirlər görsə də, onların tamamilə aradan qaldırılması çətindir. Kriminal qruplar hüquq-mühafizə orqanları ilə mübarizədən qaçmaq üçün daha mürəkkəb və gizli fəaliyyətlərə üstünlük verirlər.

Azərbaycanda kriminal avtoritetlərin yaranması və yayılması, sosial, iqtisadi və siyasi amillərin təsiri ilə bağlıdır. Onların fəaliyyəti cəmiyyətin müxtəlif sahələrində təsir göstərir və ölkənin inkişafına mənfi təsir edir. Bu problemin həlli üçün kompleks tədbirlərin həyata keçirilməsi və cəmiyyətin bütün təbəqələrinin birgə mübarizəsi vacibdir.

Aqil Qarayev