Astronomlar: Meteorit zərbələri Ayın atmosferini tənzimləyir

1960-1970-ci illərdə Ayın səthinə enən ilk insanlar tərəfindən əldə edilən torpaq nümunələrinin astronomlar tərəfindən təhlili göstərir ki, Yerin təbii peykinin atmosferi onun səthinə düşən irili-xırdalı meteoritlərin təsiri ilə yaranıb və onun tənzimlənməsi də bu vasitə ilə davam edir.

News24.az AZƏRTAC-a istinadla xəbər verir ki, Ay missiyalarında olan NASA astronavtları əvvəllər məlum olmayan Ay xarakteristikasını kəşf ediblər. Yerin təbii peykinin atmosferi olduqca nazik olsa da, əldə edilən torpaq nümunələri onu idarə edən əsas fiziki prosesi ortaya qoyur.

Tədqiqatçılar beş “Apollo” missiyasından gətirilən doqquz kiçik torpaq nümunəsində iki elementin - kalium və rubidiumun hansı formalarının mövcud olduğunu təhlil ediblər. Kosmos kimyaçısı Nikol Ney bildirib: “Meteoritlərin təsirləri 2000-6000 dərəcə Selsi və ya 3600-10800°Farenheit arasında dəyişən yüksək temperatur yaradır”.

ABŞ-ın Massaçusets Texnologiya İnstitutunun planetşünas alimi və “Science Advances” jurnalında dərc edilmiş tədqiqatın aparıcı müəllifi olan Nikol Ney qeyd edib ki, bu cür ifrat temperaturlar Ayın səthindəki süxurları əridir və onlar buxarlanır. Proses eynilə istiliyin suyu buxarlandıraraq atomları atmosferə buraxması kimidir.

Ayın atmosferi son dərəcə nazikdir və ekzosfer kimi təsnif edilir, yəni atomlar bir-biri ilə toqquşmur, çünki onların sayı Yerin qalın və sabit atmosferindən fərqli olaraq çox seyrəkdir. “Apollo” missiyaları Yerin təbii peykinin səthinə havada atomları aşkar edən alətlər də aparmışdı.

NASA 2013-cü ildə atmosferi və səth mühitini öyrənmək üçün Ayın orbitinə robotlaşdırılmış “Lunar Atmosphere and Dust Environment Explorer” (LADEE) kosmik gəmisini göndərib. Onun apardığı tədqiqat zamanı kosmos havası kimi tanınan iki proses - meteorit zərbələri və günəş küləyinin püskürməsi adlı bir fenomen müəyyən edilib.