Paşinyan ilklərə imza atır: 11,4 milyard dollar...

Hakimiyyətə gəlməmişdən əvvəl borclara qəti şəkildə qarşı çıxan və ya ən azı bunu belə təqdim edən Nikol Paşinyan hakimiyyətə gəldikdən sonra Ermənistanın dövlət borcunun yükünü durmadan artırıb. Ermənistanın əvvəlki heç bir hökuməti dövründə dövlət borcu nə son 5 ildə, nə də Nikol Paşinyan hakimiyyətə gəldikdən sonra bu qədər sürətlə artmayıb.

News24.az ordu.az-a istinadla bildirir ki, orta hesabla hər il borclarını təxminən 1 milyard dollar artırıblar. Son məlumatlara görə, Ermənistanın dövlət borcu 11,4 milyard dollar civarındadır. Nikol Paşinyan hakimiyyətə gələnə qədər bu, 6,7 milyard dollar idi. Beş ildən az müddət sonra onların 4,7 milyard dollar borcları yığılıb.

İlin sonuna qədər hələ vaxt var və borcların yığılması davam edəcək. Amma bununla da kifayətlənməyəcəklər. Gələn il Ermənistanın dövlət borcu son illərdə olduğu kimi, heç də az olmayan sürətlə artırılacaq. Paşinyan hökumətinin 2024-cü il dövlət büdcəsinə əsaslanan proqnozlarına əsasən, bu ilin sonunda dramla ifadə olunan dövlət borcu 4,660 milyard dram təşkil edəcək. İndi bu, 4,395 milyarddır.

Yəni ilin sonuna kimi 265 milyard dram artacağı gözlənilir. Artıq gələn ilin sonunda hökumətin proqnozlarına görə, borc 5,318 milyard dram təşkil edəcək. Paşinyan hökumətinin bu proqnozları özünü doğrultsa, gələn il dramla ifadə edilən borc əsasən hökumətin öhdəliklərinə uyğun olaraq 658 milyard dram artacaq. 658 milyardın 644 milyardı hökumətə olan borcun artması olacaq.

Quru hesabla, indiki məzənnə ilə Ermənistan dövlət borcunun 658 milyard dram artması 1,6 milyard dollara bərabərdir. Amma həm valyuta, həm də dram borcunun artması ilə qarşılaşdığımız üçün borcun bu qədər artacağını iddia etmək o qədər də birmənalı deyil. Dollar ifadəsində borc 1,6 milyard artmaya bilər, amma artım yenə mütləq 1 milyard dollardan az olmayacaq.

Ermənistanda hökumətin proqnozlarına görə, gələn il onların borc öhdəlikləri daha 1 milyard dollar artacaq. Bu ilin sonuna qədər onlar 11 milyard dollar həddinə yaxınlaşacaq və 10 milyard 900 milyon dollar təşkil edəcək. Gələn il artıq 11 milyard keçəcək. 2024-cü ilin sonuna qədər saxlanılması tamamilə dövlət büdcəsində olan hökumətin borcunun 11 milyard 891 milyon dollara çatacağı proqnozlaşdırılır.

Paşinyan hökumətinin xarici və daxili borc yükü artacaq. Borcu artırmaq üçün bu aqressiv yarışda borc xidmətinin necə görünəcəyini və gələn il İrəvanı nə gözlədiyini bilmək heç də az əhəmiyyət kəsb etmir. 2024-cü il dövlət büdcəsinə əsaslanan proqnozlara əsasən, hökumətin borcunun xidmət xərcləri (faiz ödənişləri) ÜDM-in 3,1 faizini təşkil edəcək. Nominal ifadədə bu, 322 milyard dramdan çox olacaq.

Ermənistan borcun ödənilməsi üçün həmin məbləği ödəyəcək. Bu, gələn il Ermənistan dövlət büdcəsinin gözlənilən gəlirlərinin 12,5 faizindən çoxunu təşkil edəcək. Büdcə gəlirlərinin 2 trilyon 566 milyard dram təşkil edəcəyi gözlənilir ki, bunun da 322 milyardı Paşinyan hökumətinin götürdüyü borcların ödənilməsinə yönəldiləcək.

Bu, Ermənistanın dövlət büdcəsi üçün böyük məbləğdir. Nümunə üçün deyək ki, pensiya və müavinətləri ən azı 50-60 faiz artırmaq mümkün idi. Amma Paşinyan hökuməti pensiya və müavinətləri artırmaq əvəzinə götürülmüş və bilinməyən səbəblərə xərclənən borcları ödəmək məcburiyyətində qalacaq. Əgər hər şey hökumətin tərtib etdiyi ssenari üzrə getsə, gələn il borcun xidmət məbləğləri ən azı 49,4 milyard artacaq.

Ermənistanın dövlət büdcəsinə əsaslanaraq məzənnə ilə hesablansa, 128 milyon dollar alınır. Beləliklə, gələn il borc xidməti artacaq və ümumilikdə 830 milyon dollardan çox olacaq. Bu, gələn il həm daxili, həm də xarici borclar üzrə, müstəsna olaraq Paşinyan hökumətinin öhdəliklərinə xidmət üçün ayrılacaq xarici valyuta ilə hesablanmış məbləğdir.

Həm borcun fiziki artımı, həm də yükün ağırlaşması nəticəsində borc xidməti artacaq. “2024-cü ildə dövlət borcunun orta çəkili faiz dərəcəsi 7 faiz təşkil edəcək”, - Paşinyan hökuməti gələn ilin dövlət büdcəsi əsasında belə bir proqnoz verib. 11-12 milyard dollar borc olan halda Pşainyan hökumətinin 7 faizlik orta çəkili faiz dərəcəsi ilə bağlı dediklərini dərk edib-etmədiyini söyləmək çətindir, amma bu, Ermənistan dövlət borcu üçün olduqca yüksək qiymətdir. Hətta adi kommersiya kreditlərinin qiymətindən də bahadır.

Ermənistan buna son bir neçə ildə, Nikol Paşinyan hakimiyyətə gəldikdən sonra nail olub. Bir müddət əvvəl, yaxud cəmi 2-3 il əvvəl Ermənistanın dövlət borcunun orta çəkili faiz dərəcəsi 4-4,5 civarında idi. Gələn il də bu rəqəmin artacağı proqnozlaşdırılır.