İranda cavab gözləyən suallar: Qəza, yoxsa təxribat?

Aralarında İran prezidenti İbrahim Rəisi və xarici işlər naziri Abdullahiyan da daxil olmaqla 9 nəfərin öldüyü helikopter qəzası bir çox sualları arxada qoyub.

News24.az xəbər verir ki, İran rəsmilərinin bildirdiyinə görə, qəzanın səbəblərinin araşdırılması davam etsə də, təxribat əlaməti yoxdur. Dumanlı hava, çətin relyef şəraiti və mümkün texniki şərtlərə xüsusi diqqət yetirilir.

Adi şübhəlilərdən biri də münasibətlərin gərginləşməsi səbəbindən İsraildir. Lakin bundan əsər-əlamət yoxdur. Digər ssenari odur ki, bəzi daxili siyasi qruplar hadisə ilə bağlı ola bilər.

Mütəxəssislər şərh edirlər ki, çox köhnə vertolyotun dağlıq bölgədə pis hava şəraitində uçmaq qərarı belə şayiələri gücləndirə bilər. Çünki əsas suallardan biri sıx dumanın olduğu əlverişsiz hava şəraitində vertolyotun uçuşuna niyə icazə verilməsidir.

Mütəxəssislər vurğulayırlar ki, dağlıq ərazi və pis hava vertolyotların uçması üçün yaxşı birləşmə deyil. Əl-Cəzirə ilə danışan amerikalı aviasiya eksperti də qəza zamanı “ciddi idarəolunma problemi”nin ola biləcəyini bildirib. Ekspert bildirib ki, uçuş zamanı ciddi texniki problem yaranarsa, pilotun birinci vəzifəsi “vertolyotu havada saxlamaqdır, rabitə ikinci yerdə olacaq”.

Hadisə ilə bağlı açıqlamanı 1960-cı illərdə Bell 212 tipli vertolyot hazırlayan hazırda "Bell Textron" adlanan Amerika şirkəti də verib. Amerikanın “Washington Post” qəzetinə açıqlama göndərən şirkət, helikopterin vəziyyəti ilə bağlı çox az məlumata sahib olduqlarını bildirib.

“Biz təsdiq edə bilərik ki, şirkət İranda heç bir iş aparmır və ya onun helikopter parkına dəstək vermir və bu qəzada iştirak edən helikopterin aktiv statusu ilə bağlı heç bir məlumatımız yoxdur”, - deyə məlumatda bildirilir.

Uçuş Təhlükəsizliyi Fondunun məlumat bazasına əsasən, 1972-ci ildən bəri Bell 212 tipli helikopterlərin iştirakı ilə baş verən qəzaların sayı 430-dur. Bura İran prezidentinin öldüyü qəza da daxildir. Bunların 162-si, təxminən 40 faizi ölümlə nəticələnən qəza kimi qeydə alınıb. Sonuncu ölüm hadisəsi sentyabr ayında Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri sahillərində təlim uçuşu həyata keçirən helikopterin qəzaya uğraması nəticəsində baş verib.

Bu cür qəzalarda, BMT-nin aviasiya agentliyinin nəzarət etdiyi proses çərçivəsində təhqiqata kömək etmək üçün xarici təyyarə istehsalçılarının təcrübəsindən istifadə edilir. İranın bu yardıma müraciət edib-etməyəcəyi hələlik bəlli deyil.

İran rəsmiləri qəza ilə bağlı sanksiyalara da işarə ediblər. Bəzi insanların ABŞ-ın aviasiya texnikasına tətbiq etdiyi sanksiyaları günahlandırması diqqət çəkib.

Günel Məlikzadə